دروغ گویی  در اسلام

انسان در جهان بینی اسلامی داستانی شگفت دارد . انسان اسلام تنها یک‏ حیوان مستقیم القامه که ناخنی پهن دارد و با دو پا راه می‏رود و سخن‏ می‏گوید نیست . انسان و حیوان یکی نیستند.

این موجود از نظر قرآن ژرف‏تر و مرموزتر از این است که‏ بتوان آن را با این چند کلمه تعریف کرد. .

قرآن انسان را مدحها و ستایشها کرده و هم مذمتها و نکوهشها نموده است‏ .

عالی‏ترین مدحها و بزرگترین مذمتهای قرآن درباره‏ء انسان است ، او را از آسمان و زمین و از فرشته برتر و در همان حال از دیو و جار پایان پست‏تر شمرده است . از نظر قرآن انسان موجودی است که توانایی دارد جهان را مسخر خویش سازد و فرشتگان را به خدمت خویش بگمارد ، و هم می‏تواند به‏ " اسفل سافلین " سقوط کند . این خود انسان است که باید در باره‏ء خود تصمیم بگیرد و سرنوشت نهایی خویش را تعیین نماید.

زیرا آدمی وقتی دروغ کوچک گفت به گفتن دروغ بزرگ هم جرات پیدا می

دروغگویی امنیت اخلاقی - قضائی و اقتصادی را متزلزل و مردم را نسبت به یکدیگر بدبین می کند. جامعه ای که دروغ پرداز است اعتماد به تمام معنا از آن سلب می شود و راههای خیانت و جرم و جنایت هموار می شود و حریم حرمتها شکسته می شود . راستگویی و درستکاری نه یک ارزش و فضیلت که نوعی ساده اندیشی و عوام گرایی تلقی می گردد در حالیکه خوشبختی و سعادت در سایه راستی و درستی است و دروغ گویی جز رو سیاهی دنیوی و اخروی ثمر نمی دهد. و نمونه زیر گویای این واقعیت ا

راستگویی و صداقت شریف ترین صفات درونی و رئیس اخلاق است همان طور که خداوند در قرآن می فرماید: اتقوا الله و کونوا مع الصادقین یعنی بپرهیز از خدا و با راستگویان باشید، دروغ یک بیماری روانی است که دلائل فراوانی می تواند داشته باشد که مهم ترین آن ها، ترس از روبه رو شدن با واقعیات یا مکافات عمل یا سرزنش مردم و عقده شخصیت است. بدین معنا که شخصی که دروغ می گوید، گمان می کند با راستگویی، شخصیت خود را از دست می دهد یا با دروغ گفتن شخصیت جذابتری به دست می آورد و یا این که دروغ گویی از روی عادت برای شخص دروغگو امری عادی شده است.

بدین ترتیب اولین راه ترک این عادت، شناسایی علل و عوامل ابتلا به آن است، لذا برای راهنمایی چنین فردی می بایست مراحلی را متذکر شد:
1 ـ آگاه نمودن طرف مقابل از لحظه لحظه زندگی و آن چه روی داده است، به جهت غفلت و غلبه احساسات بر افکار، به این معنی که همان طور هم که در روایات موجود است، صفت زشت دروغ گویی منجر به نسیان و فراموشی شخص دروغگو می شود، لذا در گفته های خود دچار تناقضات فاحش گردیده، وجهه اجتماعی و شخصیتی خود را بین افراد دیگر از دست می دهد.
2 ـ برای ترک دروغ گویی، بهترین روش، تفکر قبل از سخن گفتن است و اختیار سکوت و عادت به آن و با توجه به مضراتی که دروغ گویی در پی خواهد داشت، می بایست طرف مقابل را به این مضرات آگاهی داد که ترس از این ابتلائات موجب ترک این صفت زشت خواهد شد.
برای متقاعد کردن چنین شخصی بهترین کار یادآوری عمل زشت او است که به امر به معروف و نهی از منکر تعبیر می شود، لذا با حصول شرایط نصیحت پذیری و این که در طرف مقابل اثر پذیری بوجود آورد توصیه می شود.
اما اگر صرف تذکر ـ چه به صورت ملایم و چه به صورت تند ـ فایده نداشت، می بایست در نوع برخورد و رابطه با چنین فردی تأمل نمود و با بی توجهی و کم نمودن ارتباط، او را متذکر نمود که چنین عمل زشتی باعث این تیرگی شده، لذا پی به اشتباه در رفتار و کردار خود ببرد. و این حداقل ارتباط را به جایی رساند که در وجود چنین صفتی در خود به ستوه آید، البته تمام این مراحل می بایست با حفظ شرایط نصیحت پذیری و اثر بخشی مراعات شود. از طرفی توجه داشته باشید که تذکر و نصیت پی در پی نتیجه عکس می دهد زیرا باعث لجاجت و سرسختی طرف مقابل می گردد و مشکلات دیگری بروز می نماید.
خلاصه این که توصیه ما به شما این است که در برخورد با چنین افرادی، علاوه بر حفظ احترام متقابل، مراحل تذکر و نصیحت را در پی گیرد و اگر به هیچ وجه نتوانستید در ایشان اثر گذاری نمایید تا به فعل سوء خود متوجه شود، با کمرنگ کردن ارتباط با وی، نوعی وانمود نمائید که منشاء این تیرگی روابط، این صفت زشت او است، تا با توجه به این مطلب، خود او هم از وجود چنین صفتی به ستوه آید، و مقدمات ترک آن را فراهم سازد. اگر شما همه این مراحل را طی کردید ولی موفق نشدید، اشکالی متوجه شما نیست شما باید کاری کنید که آن شخص خودش تصمیم بگیرد این عمل را ترک کند همان طور که در ترک صفات دیگر نیز همین طور است. آن هنگامی که خودش متوجه شد و تصمیم جدی گرفت می تواند با همت و برنامه ریزی موفق شود.

دروغ پردازی کار کسانی است که نخواهند با کسی معامله کنند ویا وارد شروع زندگی شوند دروغ در جاهایی خوب است که امروز به انجا ها و دروغ می گویند خالی بندی ؛ اما در زندگی روزانه خود نمی توان به کسانی که به طور مرتب با هم در ارتباط هستیم دروغ گفت چونا گر بخواهیم دروغ بگوییم طرف های مقابلمان دو روش اتخاذ خواهند نمود یک این که هر حرفی را به ما نخواهند زد و به مرور زمان از گردونه خانواده بیرون می رویم و در هیچ موضوعی از ما نظر نخواهند گرفت چون می دانند که دروغ گو هستیم و ممکن است با دروغ گفتن خود مشکل ایجاد کنیم ، دوم این که دیگر باورمان نخواهند نمود هر چند سعی کنیم که دروغ نگوییم این خیلی بد است مثال فردی باشی که عضو مهم خانواده هستی ولی به علت این که دروغ گو می باشی ازت دوری کنند ویا مسائل خود را با شما در میان نگذارند به این دلیل که ممکن است چند تا دروغ دیگر هم سر هم کنی و به دیگران بگویی .

دروغ گویی که در قرآن هم به عنوان کذاب و یا مکذب یاد کرده است پایه و اساس زندگی را برصدق و سلامت روان و گویش میگذارد و می گوید کسانی که نماز می خوانند و یا به ستایش خدا می روند از دروغ گویی برهیز کنند که دورغ گویان در پیشگاه خداوند منزلت و قربی ندارند چرا دروغ ،تا حقیقت است و راستی بر قرار است یه وقت هایی دروغ می گوییم که مصلحت ایجاد کرده است و به کسی هم صدمه ایی وارد نشده است ولی چه فایده که ما هیچ وقت نمی خواهیم باور کنیم وتازه وقتی رسیدیم به جایی که لازم است دست از همه چیز برداریم آن وقت دروغ گویی را شروع می کنیم وبا خودمان هم فکر میکنیم که کسی متوجه نمی شود ولی باور این که کسی متوجه نشود خیلی کم است صداقت بهترین گزینه است خصوصا در زندگی زناشویی چون در این زندگی فردا بچه ها می خواهند بزرگ شده و وارد جامعه شوند .

هیچ چیزی بهتر از حقیقت نیست حال اگر حقیقت باعث شود که در زندگی صدمات زیادی را ببینیم چون از نظر وجدان خود راحت هستیم که دروغی نگفته اییم که فردا های دور شرمنده شویم و همین فردا ها باعث می شود کسانی که به ما تهمت زدند و ما را متهم به دروع گویی نمودند شرمنده خواهند شد و معذرت خواهی خواهند نمود دروغ یک فاجعه است که این روز ها در جامعه ما زیاد رواج پیدا نموده است و همواره سعی می کنیم آنچه که هستیم نباشیم آنچه که دروغ می خواهد باشیم این یعنی بر باد رفتن زندگی ما ،چون ما ناخود آگاه وارد چرخه ایی شده اییم که شاید یک دوره طولانی ما را بر آن داشته است، و یا جو خانواده و در گیری های موجود در محیط زندگی باعث شده است که دست به دروغ گویی بزنیم، به اعتقاد من اگر دست از دروغ برداریم زندگی به قدری خوب خواهد شد که باور کردنش خیلی سخت می شود، مانند جمله معروف مولایمان حضرت علی که می فرماید (نیاز خود را کم کنید تا بیناز گردید ) اگر ما هم دست از دروغ برداشتیم همان گونه میشود .باز هم مثالی بزنم آیا من می توانم خودم را در دنیای مجازی با هر سنی که دلم می خواهد معرفی نمایم یا نه ولی چرا وقتی کامنتی می گذارم ویا پیامی می فرستم خودم را پیر مردی معرفی میکنم برای این است که حقیقت را گفته باشم چون این را باور دارم که برای پیر مردی چون من هم وبلاگ نویسی عیب نیست ولی دروغ گویی عیب است خیلی نوشتم ولی از شما جوان هایی که این پست را میخوانید می خواهم که دور هر چه دورغ است خط بکشید مطمئن باشید که با حقیقت و راست گویی بهتر موفق خواهید شد.

نگاه فلسفي به موضوع «صدق» و «كذب» (راست و دروغ):

دست‌كم از دو زاويه مي‌توان به موضوع «صدق» (و به‌تبع آن «كذب») نگاه كرد: يكي در مقام مطابقت سخن گوينده با باور ذهني وي؛ ديگري در مقام مطابقت سخن گوينده با واقعيت خارجي.

ممكن است سخن گوينده‌اي در هر دو مقام راست باشد، يا در هر دو مقام دروغ، يا در مقام اول راست و در مقام دوم دروغ، و يا در مقام اول دروغ و در مقام دوم راست. مثالي مي‌زنم: اين واقعيت خارجي را در نظر بگيريد كه گنجشكي روي شاخه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ي درختي نشسته است. اكنون چهار حالت زير را بنگريد:

1. اگر كسي به اين واقعيت خارجي _همين‌گونه كه هست‌_ باور داشته باشد و بگويد: «يك گنجشك روي شاخه‌ي درخت نشسته است»، سخنش هم مطابق با باورش است و هم مطابق با واقع؛ يعني سخن او در هر دو مقام راست است.

2. اگر كسي با باور به اينكه آن پرنده يك قناري است نه يك گنجشك، بگويد: «يك بلبل روي شاخه‌ي درخت نشسته است»، سخنش نه مطابق با باورش است و نه مطابق با واقع؛ يعني سخن وي در هر دو مقام دروغ است.

3. اگر كسي با باور به اينكه آن پرنده يك قناري است نه يك گنجشك، بگويد: «يك قناري روي شاخه‌ي درخت نشسته است»، سخنش مطابق با باورش است اما نه مطابق با واقع؛ يعني اين سخن به‌اعتبار اول راست است و به‌اعتبار دوم دروغ.

4. اگر كسي با باور به اينكه آن پرنده يك قناري است نه يك گنجشك، بگويد: «يك گنجشك روي شاخه‌ي درخت نشسته است»، سخنش مطابق با باورش نيست هرچند مطابق با واقع است؛ يعني اين سخن به‌اعتبار اول دروغ است و به‌اعتبار دوم راست.

ناظر بيروني ترديدي نمي‌كند كه در حالت اول گوينده را راستگو بداند و در حالت دوم گوينده را دروغگو بنامد؛ اما قضاوت در حالت‌هاي سوم و چهارم نياز به دقت دارد. در نظر نخست و با نگاه صرف به سخن گوينده و مقايسه‌ي آن با واقعيت خارجي، ممكن است فرد را در حالت سوم دروغگو و در حالت چهارم راستگو بپنداريم؛ و حال آنكه به‌حكم وجدان و با مقايسه‌ي سخن گوينده با باور ذهني وي، شايسته آن است كه فرد را در حالت سوم راستگو و در حالت چهارم دروغگو بينگاريم.

به‌همان اندازه كه راستگويي در حالت اول روشن و البته كم‌ثمر است، دروغگويي در حالت دوم نيز روشن و البته كم‌ضرر است. آنچه در ارتباطات انساني _بويژه در ميان ما ايرانيان_ اهميت دارد، حالت‌هاي سوم و چهارم است: به‌ميزان كوتاهي دست ذهنمان از واقعيت خارجي، بايد سر تواضع فرو آوريم و راستگويي در حالت سوم را پيشه‌ي خود سازيم و شايسته آنكه هر سخن و ادعاي خويش را با پيش‌گفته‌ي «به‌نظرم مي‌رسد كه» يا «به‌باور من» و مانند آن زينت بخشيم. مباد كه به دروغگويي منافقانه يا چاپلوسانه در حالت چهارم گرفتار شويم كه آفت و خطري است بس ويرانگر. آيه‌ي نخست سوره‌ي منافقون چه نيكو اين‌گونه دروغ برآمده از نفاق و دورويي را بيان مي‌كند: «إذا جاءك المنافقون قالوا نشهد إنّك لرسول الله والله يعلم إنّك لرسوله والله يشهد إنّ المنافقين لكاذبو)

                                                                                                پایان

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: